Η ταπεινωτική περιθωριοποίηση του άνω Βοΐου

Του κ. Αλκιβιάδη Νέττα

πρ. Καθηγητή της Ανωτάτης Στρατιωτικής Ακαδημίας

της Γερμανίας και του ΝΑΤΟ στο Αμβούργο

και Αντιπροέδρου της Σχολής

Προστασίας Περιβάλλοντος

της πόλης Νόϊστατ - Χολστάϊν

.

Η άνω του Αλιάκμονα ποταμού περιοχή της Επαρχίας Βοΐου, η ακραία αυτή γωνιά της Ελληνικής γης, είναι τόπος φορτωμένος με δόξα, ποτισμένος βαθειά ως την πιο απόμερη άκρη του με άφθονο αίμα γενεών ολοκλήρων, που έζησαν σ' αυτόν επί αιώνες και στα σπλάχνα του κρύβει τις ρίζες του Μακεδονικού Ελληνισμού.
Κάποτε, παλιότερα, πριν από τον καταραμένο εμφύλιο πόλεμο του 1946 με 1949, ήταν τόπος χαρούμενος, τόπος που έσφιζεν από ζωή, ήταν τόπος που έμοιαζε μ' έναν επίγειο παράδεισο, κι' ας ήταν όχι ιδιαίτερα πλούσιος.

Αυτή του την αξία, την ένδοξή του ιστορία προσπαθούσε να την προωθήσει ως τις κορυφές του Γράμμου και του Σμόλικα για να δείξει απ' εκεί ψηλά σε όλον τον κόσμο το φώς που άναψε και μεταλαμπάδευσεν ο Μακεδόνικος του πολιτισμός.

Στον τόπο μας αυτόν, είναι ιστορικά βεβαιωμένο, πως βρίσκονταν η πρώτη πρωτεύουσα της Μακεδόνικης δυναστείας, η πόλη Λ ε β α ί α, όπου περί τα 700 π.Χ. βασίλεψεν ο Περδίκας. Τα λείψανα αυτής της πόλης βρίσκονται ακόμα θαμμένα στη γή μας, ανάμεσα στο Τσοτύλι και τη Νεάπολη και αναμένουν με Ιώβεια υπομονή ν' ακουσθεί ο ήχος της πρώτης αρχαιολογικής ανασκαπτικής σκαπάνης.
Πέρασαν χρόνια πολλά και οι φάσεις της ζωής αυτού του τόπου ήταν αδιάκοπα εναλλασσόμενες.

Υπήρξαν περίοδοι επιφανούς δόξας και κατασκότεινης δουλείας, δημιουργίας, αναδημιουργίας, αναδίπλωσης και φωτεινής λάμψης.

Όμως ζούσε πάντα, φαίνονταν έντονα στο Ελλαδικό προσκήνιο, έγραφε ιστορία και δεν έτρεχε λαχανιασμένος πίσω απ' αυτήν, δεν έκρυβε το όνομα του που ήταν και είναι Β ό ϊ ο.

Το τέλος του εμφυλίου πολέμου βρήκε άδειο από κόσμο το Άνω Βόιο.

Οι κάτοικοι του είχαν καταφύγει στον Πεντάλοφο, το Τσοτύλι και τη Νεάπολη αναζητώντας ασφάλεια για την ζωή τους.

Και τότε, όταν ο πόλεμος τελείωσε, όταν οι πληγές άρχισαν να επουλώνονται, θα περίμενε κανείς, το περίμεναν όλοι οι κάτοικοι του, να δείξει το επίσημο Κράτος ένα ελάχιστο ενδιαφέρον γι' αυτόν.

Περίμεναν με την ελπίδα διάφανη να σκύψει στα προβλήματα των ανθρώπων του που θρηνούσαν άπειρα αθώα θύματα, να δείξει ως στοργική μητέρα πως δεν λησμόνησε τα παιδιά της, δεν τα κλωτσάει αλλά προσφέρει τα στήθη της για να θηλάσουν, δεν τα εγκαταλείπει στην εξαθλίωση, στη μιζέρια, δεν τα απομονώνει από τον κορμό της ως χολεριασμένα σε μία νέα Σπιναλόγκα.
Οι εκπρόσωποι του τόπου μας στη Βουλή δεν έδειξαν ούτε και το ελάχιστο ενδιαφέρον για την δημιουργία έργων υποδομής, όπου οι νέοι θα εύρισκαν εργασία για να μπορούν ζήσουν σ' αυτόν και να μην τραπούν σε άτακτη φυγή.

Ευτυχώς στο Τοοτύλι, επιφανείς συμπατριώτες μας απο την Πόλη, έκτισαν σε χαλεπούς καιρούς και κάτω από μύριες αντίξοες συνθήκες το Ιστορικό Γυμνάσιο και Οικοτροφείο που φώτισε με την πνευματική του λάμψη όλη την περιοχή αλλά και την πατρίδα μας ολόκληρη.

Και το ξακουστό αυτό Σχολείο κράτησε όλη την περιοχή για πολλά χρόνια σε μια μισοζώντανη κατάσταση.

Μετά, τα Σχολεία άρχισαν να κλείνουν οριστικά, οι καμπάνες των Εκκλησιών να βουβαίνονται, τα τζάκια των σπιτιών να μη βγάζουν πλέον καπνό, τα χωράφια να μένουν ακαλλιέργητα.

Και ήλθεν ο καταραμένος Καποδίστριας Νο 1 για να σφραγίσει τελεσίδικα την ερήμωση του.

Πολλοί, το επίσημο Κράτος, με την δικαιολογία περιορισμού των δαπανών των επί μέρους Κοινοτήτων και την καλλίτερη οργάνωση των Νέων Δήμων, πίστεψαν ότι ο τόπος θ' αναβαπτισθεί και η ζωή των κατοίκων του θα γίνει υποφερτή.

Ο τρόπος όμως αυτής της σύμπτυξης ήταν αδόκιμος για την δική μας περιοχή, βεβιασμένα σχεδιασμένος, στερούνταν θετικών κινήτρων για εξέλιξη του και τελικά αποδείχθηκε καταστρεπτικότατος.
Οικονομία δεν έγινε, διότι το προσωπικό των παλαιών Κοινοτήτων που ματατέθηκε στους νέους Δήμους, ήταν ακατάλληλο ή τελείως ανεκπαίδευτο σε νέα οργανωτικά συστήματα εργασίας αλλά και ο σχεδιασμός μιας νέας μορφής εξυπηρέτησης των πολιτών των παλαιών Κοινοτήτων τελείως ερασιτεχνικός.

Ο συγκεντρωτισμός αποδείχθηκε μοιραίος.

Αλλά ποιός σχεδιασμός θα μπορούσε να γίνει και να είναι αποτελεσματικός για την συγκράτηση των κατοίκων στις παλιές τους εστίες, όταν η νέα αυτή η μορφή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν παιδαριωδώς σχεδιαμένη, όταν οι νεοϊδρυθέντες Δήμοι στερούνταν και στερούνται παντελώς ιδίων οικονομικών εσόδων και οι Δήμαρχοι σαν διακονιάρηδες έτειναν τα χέρια προς το Κέντρο, εκλιπαρώντας ελεημοσύνη για την κάλυψη και των πλέον στοιχειωδών τους αναγκών;
Έμειναν στην περιοχή μας μόνο τρία Κέντρα, όπου μεταφέρθηκαν οι σφραγίδες των παλιών Κοινοτήτων.

Ο Πεντάλοφος, το Τσοτύλι και η Νεάπολη.
Ο Πεντάλοφος επέζησε, κρατώντας ακόμα την ψυχή του στο στόμα και αγωνιζόμενος για να μήν βγει, διότι είναι πανέμορφος τόπος και έχει καλές ψησταριές.
Το Τσοτύλι διατηρήθηκε χάρη στο Ιστορικό του Γυμνάσιο και την Σαββατιάτικη του λαϊκή αγορά. Κατέβαλεν ο Δήμος Τσοτυλίου τεράστιες και υπεράνθρωπες προσπάθειες για να μην κλείσει ελλείψει μαθητών αυτό το Ιερό τέμενος των γραμμάτων, που ανέδειξε προσωπικότητες μεγάλης και δημιουργικής ακτινοβολίας.

Ο νυν Δήμαρχος του όταν κινδύνεψε να κλείσει, διότι οι μαθητές του μειώθηκαν αισθητά, έφερε παιδιά από την Αλβανία και έτσι το κράτησε ανοιχτό.

Κτίστηκε με δωρεές κατοίκων της περιοχής και όχι με Κρατική συνδρομή το Κέντρο Υγείας, έλαμψε για λίγο σαν ελπίδα για τα γερασμένα νειάτα και τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια εικόνα εγκατάλειψης.

Οι φιλότιμες προσπάθειες των γιατρών που το πλαισιώνουν δεν επαρκούν για να καλύψουν σε ικανοποιητικό έστω βαθμό την ιατρική περίθαλψη των κατοίκων της τρίτης ηλικίας που ακουμπούν στις γκλίτσες τους για να μήν πέσουν και τις μαυροφορεμένες γυναίκες που απέμειναν ακόμα ζωντανές.

Το κατ' επίφαση αυτό Κέντρο Υγείας στερείται από σύγχρονα μέσα για καρδιογραφήματα, μικροβιολογικού εργαστηρίου, ενός έστω ευπρεπούς θαλάμου με κρεβάτια για τις πρώτες βοήθειες σε αναγκαία περιστατικά, αξονικό τομογράφο, δυσκολεύεται να έχει διαθέσιμα στην ώρα τους τα απαραίτητα φάρμακα, τα οποία δυστυχώς, είναι αναγκασμένος ο Δήμαρχος να μεταβαίνει προσωπικά στην Κοζάνη, να τα παραλάβει και τα μεταφέρει.
Τοίχοι ασοφάτιστοι, εικόνα εξωτερικής εμφάνισης ενός σπιτιού φτωχού νοικοκύρη, ένα μόνο Νοσοκομειακό αυτοκίνητο για μια τεράστια εδαφικής έκτασης περιοχή.
Η Σχολή Δημοτικής Αστυνομίας, την οποία κατάφερεν ο Δήμαρχος της Μανώλης Γκάσης να ιδρύσει, λειτουργεί κάθε δυό ή τρία χρόνια μόνο για 6 μήνες. Κόσμος νέος δεν ήρθε για να δώσει ζωή στην τοπική αγορά, να δώσει νέους μαθητές σε Δημοτικό και Γυμνάσιο-Λύκειο και οι φητητές της Σχολής διαμένουν και σιτίζονται μέσα στους ίδιους χώρους.

Και η Νεάπολη;
Ζεί ακόμα υποφερτά χάρη στις Δημόσιες Υπηρεσίες που είχε την τύχη να εγκατασταθούν προπολεμικά, στο Γυμνάσιο και Λύκειο και όσο κι' άν φαίνεται προκλητικό στη συγκέντρωση ικανού αριθμού οικονομικών μεταναστών απο την γειτονική μας Αλβανία.
Και τα τρία αυτά Κέντρα έμειναν μακρυά απο τον άξονα της Εγνατίας οδού και το μόνο τους πλεονέκτημα είναι πως φτάνουν οι κάτοικοι της περιοχής γρηγορότερα στην Κοζάνη και την Θεσσαλονίκη.

Νεράκι πίνουν ακόμα από τον Αλιάκμονα ποταμό, ο οποίος δεν εμφανίζει την ποιότητα που είχε και έπρεπε να έχει. Την ανάγκη της έλλειψης καθαρού πόσιμου νερού αυτού του τόπου φάνηκε προς στιγμή πως θα την θεραπεύσει το έργο συγκέντρωσης των υδάτινων πόρων της Πραμόριτσας, το οποίο εγκαινιάστηκε αρκετές φορές απ' όλες τις Κυβερνήσεις και τελευταία ξαναεγκαινιάστηκε η λειτουργία του και επαινέθηκεν η Κρατική στοργή με βαρύγδουπους λόγους όλων των συγκεντρωθέντων κρατικών παραγόντων.

Ακόμα και ο Υπουργός Ανάπτυξης γνώρισε με την ευκαιρία αυτήν την περιοχή μας.

Είναι να απορεί κανείς αν κρίνει σε βάθος αυτούς τους θεατρινισμούς των κρατικών παραγόντων, όταν σκεφθεί πως το νερό αυτό δεν είναι νερό πηγής αλλά μαζέμματα, θα διατίθεται χλωριωμένο και έστω κι' αν τοποθετήθηκαν παντού οι υδροσωλήνες είναι ακόμα αβέβαιο για το πότε θα τρέξει. Αλλά και όταν θα τρέξει ποιος έμεινε στην περιοχή για να το πιει ή να το χρησιμοποιήσει;
Η πενιχρή γεωργία από την οποία προμηθεύονταν ο κοσμάκης το ψωμάκι του έπρεπε ν' αλλάξει μορφή, να γίνουν άλλες καλλιέργειες που δεν έγιναν γιατί δεν προσφέρεται η ποιότητα γης, ο καπνός που κοσμούσε με λίγα χαρτονομίσματα τα πορτοφόλια των κατοίκων της τέθηκε υπό διωγμό, καλώς ή κακώς. Η επεξεργασία της γούνας, η οποία τα τελευταία χρόνια εμφανίζει κάθετη πτώση ακόμα και στην Καστοριά και Σιάτιστα, δεν ήταν ποτέ η πρωταρχική βιοποριστική εργασία των κατοίκων της περιοχής.
Η Περιφέρεια δεν γνωρίζει αν υφίσταται στον γεωγραφικό χάρτη της πατρίδας μας αυτός ο τόπος, η Νομαρχία δεν τον θεωρούσε και ούτε τον θεωρεί ως χώρο της αρμοδιότητας της, το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης γνωρίζει μόνο την Καστοριά στη Δυτική Μακεδονία, το Υπουργείο Παιδείας θεωρεί πως η διάθεση κονδυλίων είναι αναγκαιότερη στις περιοχές των μουσουλμάνων Ελλήνων της Κομοτινής και Ξάνθης αλλ' όχι στο Άνω Βόϊο. Το σχολικό κτίριο του Λυκείου και Γυμνασίου της Νεάπολης έχει άμεση ανάγκη επισκευής και το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται ότι έχει πτωχεύσει γι' αυτή την περίπτωση. Και οι δυό Δήμαρχοι Νεάπολης και Τσοτυλίου βαρύνονται με το αμάρτημα, ότι ανήκουν στο κόμμα της αντιπολίτευσης και γι' αυτό οι πόρτες των Υπουργείων είναι για τους Δήμους αυτούς κλειστές, τα Ταμεία άδεια.
Ο κόσμος μας αφού είδε πως η νέα Κυβέρνηση έστρεψε επιδεικτικά τα νώτα της στην περιοχή του, ψήφισε το κόμμα της αντιπολίτευσης στις Δημοτικές εκλογές. Αλλ' είναι αυτό λόγος σοβαρός να περιθωριοποιείται; Δεν είναι το κόμμα της αντιπολίτευσης νόμιμο, δεν είναι δημοκρατικό;
Για να βγει ο τόπος απο την απομόνωση, για να γίνει ίσως το πρώτο βήμα, προτάθηκε στην ομιλία του γράφοντος στη Νεάπολη για το Περιβάλλον και την προστασία του την 6η Απριλίου να ιδρυθεί μία Ακαδημία Προστασίας του στη Νεάπολη και στο Τσοτύλι.

Στην συγκέντρωση αυτή προσήλθαν ο ρέκτης και παντάξιος Μητροπολίτης μας Κος Κος Παύλος και ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κος Αθανασιάδης, οι οποίοι και πλειοδότησαν στην πρόταση. Από την Ν.Δ. ο Κος Τσιαρτσιώνης, ένας εκ των πρώτων που υιοθέτησαν την ιδέα έλειπε δικαιολογημένα στο εξωτερικό. Από τους άλλους δυό βουλευτάς ο ένας απέστειλε μία επιστολή με τις συνήθεις δικαιολογίες και ο τρίτος που κατάγεται από την ίδια περιοχή ούτε κι' αυτήν την επιστολή καταδέχθηκε ν' αποστείλει. Επειδή αυτό το έργο είναι μεγαλόπνοο, απαιτεί αρκετά χρήματα και καλή οργάνωση, δρομολογήσαμε ένα άλλο, το οποίο υλοποιούμενο θ' αποτελούσε την αρχή αναβάθμισης του τόπου μας.
Με πρωτοβουλία του Ιερέα Σπύρου Αθανασιάδη απο το Αγίασμα, ιδρύθηκε ένα Εκκλησιαστικό, Πνευματικό, Πολιτιστικό Ίδρυμα υπο την επωνυμία ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΒΟΙΟΥ, το Καταστατικό του οποίου εγκρίθηκε απο την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, το δε Διοικητικό Συμβούλιο διορίστηκε απο την Ιερή Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Οι αναγραφόμενοι στόχοι του Ιδρύματος στο Καταστατικό του είναι αξιοσημείωτοι, πραγματοποιήσιμοι, επωφελέστατοι για την πρώτη αναβάθμιση του της περιοχής μας.
Με μία κατάσταση υπογραφών άνω των 250 κατοίκων της περιοχής, απεστάλησαν την 2α Μαΐου σε πολλούς Κρατικούς παράγοντες και βουλευτές όλα τα δικαιολογητικά καθώς και μία αρχιτεκτονική μελέτη για την επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Αγιάσματος Βοΐου.

Παραλήπτες: Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Υπουργοί Παιδείας, Πολιτισμού, Ανάπτυξης, Μακεδονίας και Θράκης, Αθλητισμού, Γενικός Γραμματέας Περιφερείας, Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, βουλευτές του Νομού, βουλευτής Θεσσαλονίκης Κος Γκιουλέκας, Νομαρχία Κοζάνης .

Προς όλους σχεδόν αυτούς ο γράφων απέστειλε και προσωπικές επιστολές, αναπτύσσοντας τον ευεργετικό σκοπό αυτού του Ιδρύματος.

Η ανταπόκριση υπήρξεν οδυνηρή. Θλιβερή σιωπή και περιφρονητική απαξίωση. Απάντησε με έντονο ενδιαφέρον μόνον ο βουλευτής Κοζάνης Κος Παπακωνσταντίνου και τηλεφώνησε, επιδεικνύοντας την αμέριστη κατανόηση του ο Κος Τσιαρτσιώνης.

Το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας ανταποκρίθηκεν αρνητικά.

Οι κάτοικοι όμως του Άνω Βοΐου δεν θα πρέπει να παραδοθούμε ούτε στην θλίψη μα ούτε και στην απογοήτευση. Έχουμε την ψήφο μας όπλο ακατανίκητο στα δικά μας χέρια. Και οι επόμενες εκλογές έρχονται. Ας θυμηθούμε πώς μας μεταχειρίστηκαν και ας φερθούμε ανάλογα.

Η χάρη πρέπει να έχει αντιχάρη.

Και ο Θ ε ό ς βοηθός μας.